شیخ اسماعیلی وسالارالدوله شاهزادە قاجار

مەجید قەیتولی:
تشکیل اردوی جنگی سالارالدوله با محوریت سواره نظام "شیخ اسماعیلی"
در8 ربیع الاول(1330ه.ق) سردار مجلل پیشخدمت محمدعلی شاه با ده سوار وارد شد و مستقیما به تلگراف خانه رفته با سالارالدوله شروع به مخابره نموده و از تلگراف خانه بیرون آمده به عنوان اینکه از طرف شاه دستورات برای سالارالدوله آورده است، مستقیما به جانب کرمانشاه شتافت  و پس از چند روز با سردار رشید و قاسم خان سنجابی و سیدالدوله مراجعت کرد. شیخ علاء الدین هم با جمعی صوفی ومریوانی وارد شد. پس از دو سه روز سردار مجلل، ملا ابراهیم شیخ الاسلام را گرفته توقیف نمود. او را که مرخص کرد به فاصله چند روز وکیل الملک و کارگذار (میرزا علی خانبابان) و شجاع لشگر و حاج ارفع الملک و جمعی را گرفت و توقیف کرد. از هر یک مبلغی گرفته مرخص نمود و اردویی از "سنجابی، شیخ اسماعیلی و چاردولی و غیره" تشکیل داده رو به همدان اعزام نمود.
منبع: مردوخ کردستانی، شیخ محمد: تاریخ کرد و کردستان و توابع، جلد2

شجاعت و وفای به عهد لشگر سواره نظام "شیخ اسماعیلی"
روز 29رمضان (1330ه.ق) مقارن عصری یک سوار از طرف شاهزاده رسید پاکتی آورد. نوشته بود، این است من با یارمحمدخان و قوای جوانرود و کرمانشاه رو به کردستان رفتم، شما هم با هر عده که حاضر دارید به شهر بیائید و عذر و بهانه نیاورید ( معلوم شد از آمدن اورمی ها به قریه تخته بی اطلاع است) ما هم صبح عید(فطر) یعنی غره شوال (1330ه.ق) پس از نماز عید حرکت کرده مقارن ظهر وارد چمن شرف الملک شدیم.
یک ساعت بعد هم شاهزاده (سالارالدوله) با عده که همراه داشت وارد شد و مستقیما به امیریه رفت و از آنجا آدم فرستاد که خسروآباد را برای او تخلیه کنند. آصف دیوان و عمیدالدوله حکمران و وکیل الملک و آقا حبیب الله تاجر و کارگذار و جمعی دیگر از اهل شهر به شهبندرخانه(کنسول خانه) رفته و در آنجا متحصن شدند و دو روز بعد هم سواره "شیخ اسماعیلی" رسید وکیل الملک و کارگذار به توسط حاج شیخ محمد باقر و یارمحمدخان تامین گرفته از شهبندرخانه (کنسول خانه) بیرون آمدند؛ چند روز بعد شاهزاده (سالارالدوله)، نصرالله خان موید السلطنه کرمانشاهی را (موید الوزراه سابق) به عنوان حکومت به قلعه حکومتی فرستاد که روزها به اتفاق وکیل الملک به امور شهر بپردازند و منصور نظام را هم فراش باشی قرار داد و از هر کدام پولی گرفت پس از چند روز یارمحمدخان و عبدالکریم بیگ جوانرود وکیل جوانرود را مامور کرمانشاه نمود، شبانه وارد کرمانشاه شده قلعه حکومتی را محاصره می نمایند؛ چیزی نمی ماند که فرمانفرما (حکمران وقت کرمانشاه) دستگیر شود یارمحمد(خان) گلوله خورده کشته می شود، باقی عده هم فرار می کنند. هم اینکه این خبر به کردستان رسید اورامی ها شبانه فرار کردند روز 212 شوال (1330 ه.ق) شاهزاده وکیل الملک را احضار کرده با وکیل الملک، سیدالدوله و سواره "شیخ اسماعیلی" رو به اسفندآباد حرکت کرد و در پایین شهر وکیل الملک را مرخص کرد و چند روزی در اسفندآباد مانده، سیدالدوله و "شیخ اسماعیلی" را هم مرخص نموده خودش با چند سواری رو به محال آذربایجان رفت.
منبع: مردوخ کردستانی، شیخ محمد: تاریخ کرد و کردستان و توابع، جلد2

(شارام شێخ سمائیلی)(ژیار):
پێکهاتنی هۆردی شەڕی سالار الدوله بە ناوەروکی سوارە ی "شێخ سماییلی"
لە ۸ ربیع الاول ساڵ۱۳۳۰ کۆچی مانگی سەردار موجەلەل پێشکاری حەماڵی شا بە ۱۰ سوارەو هاتە وراستە وخو چوە تیلگراف خانە ولەگەل سالارالدوله پێوەندی گرت ولە تیلگراف خانه هاته دەر وبە نوێنەرایەتی شاە خوەی گەیاندە کرماشان ودوای چەن روژ لەگەڵ  سەردار رەشی،قاسم خان سنجاوی وسیدالدولە هاتەوە. شێخ علاالدینیش لەگەل هێندێ سوفی مەریوانی هات. دوای دوسێ روژ  ،سەردار موجەلەل، مەلا برایم  شێخ الاسلامیان گرت وبەنیان کرد.ئەویان بەردا دوای چەن روژ وکیل الملک و کارگێر (میرزا عەلی خان بابان)وشوجاع لەشکر وحاجی ارفع الملک وکۆمەڵێ تریان گرت ولە بەندیان کرد.لە هەر کام پارەکیان سەند و بەریانیان دا و هۆردیی لە سنجاوی و  شێخ سماییلی وچاردوڵیان  پێک هێنا وناردیانیان بوو هەمەدان.
سەرچاوە:
مردوخ کردستانی،شیخ محمد:تاریخ کرد وکردستان وتوابع،جلد ۲

بوێری وئەمەگناسی شوڕە سوارەکانی"شێخ سماییلی"
لە ۲۹ رمەزان ساڵ۱۳۳۰کۆچی مانگی هاوکات لەگەڵ ئێوارە سوارەیک لە لایەن شازادەو گەیشت نامیلکەیکی هاورد.نوسراو،ئەمەیە من لەگەڵ یار مۆحەمەدخان هێزی جوانڕۆ وکرماشان  بەرەو کوردوستان چوین،ئێوەش بە هەر نەفەرێکو کە هەتانە بێن بوو شار وبیانک مەیرنەوە(وادیار بوو لە هاتن ورمیەیکان بوو ئاوایی تەختە زانیاریان نیە)ئێمە سبحی روژی جەژنی رەمەزان  هەوەلی مانگی شەواڵ ساڵ(۱۳۳۰ کۆچی مانگی)دوای نوێژ چەژن بەرێ کەوتین وهاوکات لەگەڵ نیوەڕو گەینە چیمەن شەرەف المۆڵک.
ساتێ دوای ئەوەیش شازادە(سالارالدوله)بە کەسانێ کە لەگەڵیا بوون گەیشت و هەر لە رێگەوە چو بوو ئەمیریە سنە وهەواڵێکێ نارد کە خەسرئاوا بوو چۆڵ کەن.ئاسەف دیوان وعەمیدوالدولە حوکمران ووکیل الموڵک وئا حەیبەڵای تاجر وکارگێر وهێندێ تر لە خەڵکی شاری سنە لە شابەنەرخانە(کنسوڵ خانە) هاتنە دەرەو ؛دوای چەن روژ شازادە(سالار الدولە)،نەسروڵاخان مویدالسلطنه کرماشانی (مویدالوزرای پێشوو)ناردە قەڵا وکردیە حوکمران کە لەگەڵ وکیلولمۆڵکا بە کاروباری شا ڕابگەیینو مەنسور نزامیشی کردە فەراش باشی ولە هەرکامیان پارەیکی وەرگرت.دوای چەن روژ یار مۆحەمەدخان و عەبدولکریم بەگی جوانڕۆ نۆێنەری جوانڕۆ نارد بوو کرماشان، بە شەوا گەیشتە کرماشان قەڵای حکومەتی گەمارو دا؛ چتێکی نەماو فەرمانفەرما (حۆکمران ئەو کاتەی کرماشان)بند کەن یارمۆحەمەد تیر ئەیپێکێ و ئەکوژرێت،پاشماوە کەی هەڵاتن .کە هەواڵ گەیشتە کوردوستان هەورامیەکان بە شەوا هەڵاتن روژی دوانزەی شەواڵ(ساڵ ۱۳۳۰ کۆچی مانگی)شازادە وکیل الملک بانگ ئەکات ولەگەڵ ئەوا وسەیدالدولە وسوارەی شێخ سماییلی  بەرەو ئیسفەنئاوا دەچن و وکیل الملک  لە لای خواروەی شاری سنە دەنێریتەوە وچەن روژی لە ئیسفەن ئاوا دەمێنێتەوە ،سەیدوالدولە و شێخ سماییلیەکانیش دەنێرێتەوە خوەیشی ئەچێ بوو ناوچەی ئازەر بایجان
سەرچاوە:
مردوخ کردستانی،شیخ محمد:تاریخ کرد وکردستان وتوابع،جلد ۲

تاریخ شهرزور (بخش چهاردهم)...